کانی های اصلی تشکیل دهنده بوکسیت عبارتند از: دیاسپور ، بوهمیت ، هیدراژیلیت.
الف)بوهمیت و دیاسپور : این دو کانی اکسی هیدروکسید آلومینیوم هستند. از نظر ساختار بلورین این دو کانی با یکدیگر تفاوت دارند . فرم بلوری بوهمیت درشت بسیار کمیاب ولی اغلب به صورت اجتماع بسیار ریز ورقه ای یافت می شود . بلورهای دیاسپور به صورت لوح های کوچک و اجتماع بلوری ورقه ای تا ویز فلسی است . بوهمیت به رنگ سفید است ولی به علت وجود نا خالصی های همراه به رنگهای زرد یا قهوه ای نیز دیده می شود.
دیاسپور نیز به رنگ های زرد تا قهوه ای یافت می گردد شناخت این دو کانی معمولا بسیار دشوار و به طور عمده می توان آنها را از طریق میکروسکوپی یا مطالعات اشعه X تشخیص داد وزن مخصوص بوهمیت 01/3 تا 06/3 و وزن مخصوص دیاسپور 3/3 سختی بوهمیت 5/3 و سختی دیاسپور 6 تا 17 است.
ب)هیدراژیلت : به رنگ سفید نقره ای تا سفید متمایل به زرد یا قهوه ای یا قرمز است . سختی 5/2 تا 5/3 دارد و دارای وزن مخصوص 35/2 است. هیدراژیلت به طور عمده بر اثر هوازدگی این نوع سنگ ها لاتریت می باشد . این خاک ها حاوی مقدار زیادی هیدراژلیت و مقدار کمی نیز نا خالصی هایی از کوارتز Sio2 ، اکسید آهن Fe2o3 هماتیت ، دی اکسید تیتانیوم Tio2رو تیل یا مقداری کائولینیت هستند به این نوع خاک ها بوکسیت یا بوکسیت لا تریتی می گویند.
کانی ها تشکیل دهنده ی بوکسیت جاجرم به شرح زیر تقسیم بندی شده است:
1.کانی های آلومینیوم دار شامل :دیاسپور به طور عمده همراه با مقدار کمی بوهمیت
2.کانی های آهن دار شامل: هماتیت و به مقدار کمی گوتیت ، مقداری آهن در ترکیب شاموزیت.
3.کانی های رسی شامل:کائولینیت ، یا کانی های مشابه آن مانند ایلمنیت است که به سیلیس فعال موسوم است.
4.شامل کانی های :آناتاز ، روتیل ، کربناتها ، کوارتز ، ژیپس.
شیوه استخراج در بوکسیت به صورت پلکانی و روباز است و چون لایه های بوکسیت شیب دار به سمت عمق است به همین خاطر پله های احداث شده در معدن بوکسیت دارای شیب 35 تا 45 درجه هستند و شیب پله های در باطله 75 درجه است. ارتفاع پله ها 5 متر است و باید این نکته را هم در نظر گرفت که ارتفاع حقیقی 5 متر است و همچنین ارتفاع ظاهری 5/3 متر است.
در بوکسیت جاجرم گسل هایی بزرگ وجود دارد که آینه گسل آنها به وضوح دیده می شود این گسل ها گاه لایه را تا حدود 10 تا 20 متر جابجا کرده و در مواقعی لایه ها را به هم ریخته یا لایه ها را با هم مخلوط کرده است. طرز استخراج در معدن بوکسیت جاجرم به این صورت است که ابتدا توسط دریل واگن چال هارا حفر می کنند سپس آنها را خرج گذاری کرده عمل انفجار را انجام می دهند پس از انفجار سنگ خرد شده را توسط لودر بارگیری کرده و با کامیون به کارخانه ارسال می کنند.
بار اولیه توسط کامیون به داخل مخزن اولیه که در زیر آن نوار نقاله ای قرار دارد که سنگ ها را به داخل سنگ شکن اولیه هدایت می کند.
در این بخش سنگ شکن فکی و سنگ شکن ضربه ای وجود دارد . سنگ شکن فکی متشکل از یک فک ثابت و یک فک متحرک است که به وسیله یک الکترو موتور به حرکت در آمده و عمل خردایش انجام می شود .بار اولیه به سنگ شکن فکی وارد و با ابعاد حدود 5 سانتی متر خارج می شود و توسط نوار نقاله به بخش دوم منتقل می شود در مسیر این نوار دو جداکننده الکتریکی و مغناطیسی از نوع نوار متقاطع می باشد که وظیفه جدا کردن ناخالصی های فلزی را بر عهده دارد در مرحله بعد یک جدا کننده الکتریکی قرار دارد که قطعات فلزی که از جدا کننده اول می گذرد در این بخش جذب می شود در کنار این نوار نقاله یک کارگر قرار می گیرد و زمانی که سنسور عبور و جذب نشدن را اعلام کند کارگر خط را متوقف کرده و قطعه ی فلزی را جدا می کند در مرحله ی بعد مواد از روی نوار به داخل سرند با شبکه های دایره ای به شعاع 2 سانتی متر ریخته می شود تا مواد با دانه بندی مناسب وارد سنگ شکن چکشی شود و ما بقی به داخل آسیاب فکی باز می گردد نوع حرکت سرند از نوع دورانی است سنگ شکن دوم دارای 40 چکش 70 کیلو گرمی به شکل + که چکش ها در انتهای هر شاخه قرار دارد مواد بعد از خردایش و رسیدن به ابعاد مناسب از سرند زیر سنگ شکن تخلیه و به وسیله ی نوار به بخش بعدی حمل می گردد. در مسیر نوار غبار گیری وجود دارد که وظیفه ی گرفتن غبار حاصل از سنگ شکنی را بر عهده دارد این غبار گیر غبار های دریافتی را بر روی یکی از نوارهای نقاله منتقل می کند .
نوارهای نقاله مواد خردایش شده را به این بخش منتقل می کند این مواد بر روی دو نوار نقاله ی ثابت می ریزد و از آنها بر روی دو نوار کالسکه ای که امکان حرکت بر روی تمام قسمت های دپو را دارد وتوسط موتور هایی که بر روی آنها قرار گرفته که به وسیله ی جمع کردن کابل های متصل به انتهای مسیر حرکت می کند ، ریخته می شوند که این نوارها مواد را به داخل 6 سیلو تخلیه می کند. مواد می توانند توسط scraper بارگیری شوندscraper بخشی را که قصد استفاده از آن را داریم تخلیه می کند scraper از قسمت بالای دپو برداشت می کند و در چهار وضعیت یک تا یک چهارم می تواند از تمام طول دپو برداشت کند ، مواد برداشت شده بر روی نوار نقاله ای که در جلوی دپو قرار دارد ریخته می شود و توسط یک نوار زیر زمینی به مرحله ی بعد منتقل می شود.
در این بخش مواد خردایش شده توسط نوار به داخل یک مخزن اولیه می ریزد که در قسمت پایین توسط یک لوله ی خروجی به داخل آسیاب وارد می سود این بخش شامل سه آسیاب ، که دو آسیاب فعال و یکی از آنها به عنوان رزرو است . علاوه بر بوکسیت ، سود نیز از دو تانکر جانبی واقع در واحد و آهک از مرحله قبل به داخل آسیاب وارد می شود آسیاب ها از نوع گلوله ای که متشکل از سه بخش که بعد از این مرحله ترکیب مواد به صورت گل آب به مرحله ی بعد منتقل می شود.
سنگ آهک سنگی است رسوبی با ترکیب شیمیایی CaCo3 درجه سختی حدود 3 در جدول موهس و وزن مخصوص 7/2 گرم بر سانتی متر مکعب کلسیت تنها کانی اصلی تشکیل دهنده سنگ آهک است.
سنگ آهک همواره با مقادیری کربنات منیزیم ، سیلیس ، مس و غیره همراه است ، سنگ آهک ممکن است تماما از بلورهای کلسیت تشکیل شده باشد که در این حالت به آن میکریت گفته می شود و یا ممکن است از تکه های مختلف به نام آلوکم تشکیل شده باشد که توسط سیمانی از بلورهای درشت و ریز کلسیت به هم پیوسته شده باشد. قطعات آلوکم ممکن است از ذرات و تکه های خرد شده ، رسوبات آهکی پیشین یا قطعات آهکی پوسته جانوران تشکیل شده باشد ، در شرایطی که بیشتر از عناصر سازنده آهکی پیوسته یا صدف خیس باشد این سنگ در اصلاح لوماشن نامیده می شود .
از گونه های دیگر سنگ آهک ها آراگونیت و تراورتن است که در اثر کارائی چشمه های آب گرم به وجود می آید ، اگر افت دمای آب چشمه ها کند باشد آراگونیت به وجود می آید و اگر این افت دما بر تندی صورت گیرد ، تراورتن تشکیل می شود . در ایران به سنگ آراگونیت ، مرمر می گویند و نام تجارتی انواع رنگی آن انیکس است.
به طور کلی در طبیعت دو نوع سنگ آهک وجود دارد
1.سنگ آهک با کلسیم زیاد ( High calcium lime stone ) که دارای حدود 5/0 تا 2 درصد اکسید منیزیم است
2.سنگ آهک دولومیتی (Dolomitic lime stone ) که ممکن است از نسبت های مختلف آهک و دولومیت تشکیل شده باشد.
