نخل گردانی با قدمتی 400 ساله در جاجرم  -   حاج قاسم تنها خبر نگاری مستقل جاجرمی

برگزاری عزاداری برای سرور و سالار شهیدان از رسوم مردم جاجرم است که به گفته مسئولان قدمتی 400 ساله دارد و البته مراسم نخل گردانی هم در این شهر اجرا می شود که قدمتی 200 ساله دارد. مراسم نخل گردانی یکی از آیین های ویژه عزاداری در این شهر برای تکریم امام حسین(ع) است که همه ساله در جاجرم برگزار می شود. این مراسم که از دیرباز وجود داشته و نسل به نسل در بین پدران و اجداد مردم این دیار چرخیده است، هر ساله در ظهر و غروب عاشورا برگزار می شود. نخل به منزله تابوت امام حسین(ع) است که از چهارچوب هایی به شکل خیمه ساخته شده و با پارچه های سبز و مشکی و کلاه خود و شمایل معصومین(ع) تزیین شده است که توسط هیئت های عزاداری شهرستان در روز عاشورا به حرکت درآورده می شود. عزاداران جاجرم نخل را به سمت میدان حسینیه این شهر حمل می کنند و چون در گذشته برای تزیین تابوت از برگ های درخت خرما استفاده می شد، این مراسم نیز با نام «نخل گردانی» جاودانه شده است. نخل که بدنه اصلی آن تابوت است و معمولاً در ساخت آن از چوب استفاده می شود، از جنس چوب و یا فلز است و به شکل خیمه ای ساخته شده و در زیر آن تیرهای چوبی به شکل افقی نصب شده است تا عزاداران بتوانند از این تیرها که تعداد آن در نخل های بزرگ به 5 تا 7 عدد می رسد، برای بلند کردن نخل استفاده کنند. این نخل روی تیرهای چوبی سوار می شود و روی آن را با پارچه های سبز یا سیاهرنگ که نوشته هایی با مضامین مذهبی روی آن دوخته شده، می پوشانند. در نوک نخل علم هایی شبیه نیزه جنگی نصب شده است که در اصطلاح محلی به آن تیغه گفته می شود و نوشته ها و اشعار مذهبی روی آن حکاکی شده است. هنگام اجرای مراسم، 2 نفر سوار بر نخل، سیب یا انار که نمادی از سرهای بریده شهدای کربلاست را روی این تیغه ها می گذارند. نوعی نخل مرسوم به نخل بزرگ یا نخل عمومی و نیز نخل دهقان در این شهرستان برای مراسم سوگواری مورد استفاده قرار می گیرد.

مسئولیت کنترل و هدایت هر نخل بر عهده یک نفر است و حرکت نخل به سوی سیل عزاداران بر عهده افرادی است که نخل را بر دوش دارند. هر یک از افراد به ترتیب، ستون هایی که به شکل افقی در زیر نخل ها کار گذاشته شده را بر دوش خود قرار می دهند که حدود 40 تا 50 نفر، در حمل کردن نخل مشارکت دارند و جایگاه استقرار در ان ستون ها نیز موروثی است.

بیش از 35 هیئت عزاداری در این شهرستان با نوحه سرایی و مداحی نخل ها را به سمت میدان حسینیه به حرکت در می آورند. نخل ها پس از گذراندن از خیابان اصلی وارد میدان حسینیه جاجرم شده و به دنبال آن نماد گهواره حضرت علی اصغر(ع)، طبل کوب ها و علم گردان ها وارد میدان می شوند. پس از ورود نخل ها به میدان حرکت آن ها سرعت گرفته و سوگواران نیز حرکت خود را تندتر کرده و به دنبال نخل ها می دوند. در دور سوم نخل اول و دور چهارم نخل دوم بر زمین گذاشته می شود اما چرخیدن علم ها هنوز ادامه دارد و چند بار دیگر دور میدان حسینیه حرکت می کنند و به عزاداری می پردازند. پس از آن مردم به صورت حلقه دور هم به سینه زنی و تعزیه خوانی می پردازند که مدت آن با اجرای شبیه خوانی حدود 3 تا 4 ساعت به طول می انجامد. سپس نخل ها در جای خود قرار می گیرند و مردم به سوی مزار شهدا واقع در آرامگاه مهزیار رهسپار می شوند.